Knjiga Miloša Todorovića „Srpsko–egipatski međukulturni odnosi“ odgovara na jednu potrebu koja je prisutna u nauci, kulturi i diplomatiji Srbije, ali i Egipta. Radi se o potrebi da se naučni članci, monografije, katalozi izložbi, putopisi, zatim aktivnosti kulturne diplomatije, kulturnih radnika, naučnika, diplomata i društvenih aktivista povežu i predstave srpsko-egipatski međukulturni odnosi u jednom preglednom radu, ali i jednoj liniji i ispitaju njeni kontinuiteti i diskontinuiteti. Koristeći široko shvaćen koncept kulturnih odnosa, posle pažljive definicije pojmova kulture i javne diplomatije, autor daje jednu sintezu povezujući nizove istraživačkih radova iz različitih nauka (egiptologija, komparativna književnost, istoriografija, istorija umetnosti, muzeologija, međunarodni odnosi) i daje adekvatanpregled ovih odnosa.
Todorović pravilno identifikuje aktere koji nisu deo zvanične kulturne diplomatije i predstavljaju „samoinicijativne oblike kulturne razmene“. Ostale aktere autor stavlja u pravilan istorijski kontekst, evropski/jugoslovenski/srpski i kolonijalni/antikolonijalni, nesvrstani, kontekst tek oslobođene Srbije i nezavisnog, a zatim polu-kolonijalnog Egipta, međuratni Mediteran i hladnoratovski svet. Preko aktivnosti individualaca poput Jovana Dučića, Hude Šaravi, Amra el Guvejlija, Gamala Abdel Nasera, Josipa Broza Tita, ali i institucija poput ambasada u Kairu i Beogradu, Muzeja istorije Jugoslavije ili Muzeja afričke umetnosti u Beogradu, Todorović uspešno locira uspone i padaove ovih odnosa, njihove diskontinuitete, ali i paradoks njihovog održanja uprkos često slaboj i neredovnoj državnoj podršci.
Knjiga ima jasnu strukturu gde je najpre dat kratak pregled srpsko/jugoslovensko-egipatskih diplomatskih odnosa, u poglavljima „Jugoslavija i Egipat“ i „Srbija i Egipat“. Ističe se najintenzivniji period saradnje Egipta i Srbije/Jugoslavije koji se poklapa sa zlatnim dobom Pokreta nesvrstanih zemalja i aktivnosti jugoslovenskog predsednika Tita i egipatskog predsednika Nasera. Za ovim poglavljem slede poglavlja o „Zajedničkom nasleđu“, koje dalje uokviruje ovaj rad; zatim „Egipat i srpska kultura“, gde se posebno obrađuje kultura putopisa; poseban odeljak o egiptologiji u Srbiji, i naročito zanimljiva poglavlja „Diplomatija i muzeji“ i „Ostale institucije i događaji“ koja pokazuju kako i zvanična, ali i naročito nezvanični kontakti preko nevladinih organizacija ili zainteresovanih pojedinaca mogu doprineti međukulturnim odnosima. U prilogu je dat intervju koji je dopisnik „Borbe“, kasnije istoričar, diplomata i osnivač Muzeja afričke umetnosti i jedan od najznačajnijih aktera afro-jugoslovenskih odnosa u hladnom ratu, Zdravko Pečar, uradio sa generalom Muhamedom Nagibom, tek nedelju dana pošto su Slobodni oficiri preuzeli vlast u Egiptu, i to kao prvi intervju koji je nominalni vođa državnog udara dao stranom dopisniku, što na konkretnom primeru pokazuje stalno prepoznavanje između Egipta i Jugoslavije/Srbije kao važnih i katkad sličnih država i društava.
Knjiga Miloša Todorovića biće korisna svima koji se interesuju za srpsko-egipatske kontakte, naučnicima koji žele da uđu u ovu temu ali i budućim diplomatama i kulturnim poslanicima koji bi da ove kontakte preko zvaničnih ili nezvaničnih kanala prodube.
*Autor je naučni saradnik Instituta za noviju istoriju Srbije
Comments